آیه ی 67 سوره مائده ( آیه ی ابلاغ )

« یا ایها الرسول بلّغ ما انزل الیک من ربّک  و ان لم تفعل فما بلغت الرسالته وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ»

.می گویند طبق این آیه خداوند به پیامبر امر کرده است که ولایت و امامت علی بن ابیطالب را به مردم ابلاغ کند و اگر این کار را نکند انگار کلّ رسالتش را ابلاغ نکرده است و در این ابلاغ نباید بترسد زیرا خداوند او را محفوظ می دارد.

جواب:از اول سوره مائده که نگاه می کنیم بحث اهل کتاب مطرح است. بحث از ولایت آنها و نهی از اتخاذ ولایت آنها، و معرفی کردن دایره ی ولایت برای مؤمنین.و تا اینجا سوره، جوی را نشان می دهد که احتمالاً در شرایطی بخاطر بعضی مصلحت ها پیامبر خدا، تبلیغ بعضی از مسائل مربوط به اهل کتاب را به تأخیر انداخته باشد. یعنی حالتی در جامعه ایمانی بوده، و تهاجماتی موجود بوده است؛ که پیامبر به خاطر بعضی مصلحت ها، مقداری از دعوت در این زمینه را به تأخیر انداخته باشد. بعد از اینکه خدا، تا اینجای سوره قاطعانه خصوصیات اهل کتاب را توضیح می دهد؛ خطاب به پیامبر می فرماید:"بلغ ما انزل الیک من ربک". آنچه از طرف صاحبت بر تو نازل شده است را آگاهانه و با تمام قاطعیت اعلام کن. "ما انزل الیک من ربک" چندین بار در سوره ی مائده تکرار شده است و با هیچ دلیل و مدرکی نمی توان ثابت کرد که مراد از آن متن قرآن نیست. یعنی آنچه از قرآن راجع به این موضوع (اهل کتاب) بر تو وارد شده است را ابلاغ کن. "و ان لم تفعل فما بلغت الرسالته"  که اگر این کار را انجام ندهی مثل این است که کل رسالتت را انجام نداده باشی.چرا؟ چون رسالت پیامبر ناظر بر دو دسته بود 1- مشرکین- 2- اهل کتاب، که خصوصیات مشرکین را هم داشته اند ولی چون منسوب به یکی از ادیان الهی بودند این وصف، لقب آنها شده بود.


برخورد پیامبر در مکه با مشرکین است و در مدینه با اهل کتاب. می دانیم که در مکه، مسئولیتش را کامل ادا نموده است اما در مدینه اگر قرار باشد بخاطر بعضی مصلحت ها این قسمت از رسالتش را کامل ادا نکند مثل این است که کل رسالتش را انجام نداده باشد. و بعد:

« وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللّهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ ».

و خدا تو را تا پایان رسالتت از هر گونه خطری مصون می دارد و خدا قوم کافر را هدایت نمی بخشد.

 بعد از آیه ی «بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ» آیه ی بعدی این طور شروع می شود :

«قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ».از لحاظ قواعد زبان عربی تمام جاهائی که می توان دو جمله را به یکدیگر عطف کرد؛ چه جملاتی که باید واو عطف در بین آنها بیاید و چه جملاتی که برای عطف نیاز به واو عطف ندارند، با استدلال قاطع و نمونه و شواهد فراوان در علم بلاغه، تنظیم و تعیین شده است. در این جا مابین این جمله و جمله ی قبل، با حرف عطف واو، ارتباط برقرار نشده است و آن به این دلیل است:یکی از صوری که مجاز هستیم حرف عطف بکار نبریم این است که اتصال کامل بین جمله اول و جمله دوم برقرار باشد به نحوی که جمله دوم، به عبارت دیگر، عین جمله اول باشد. « مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ » (مائده 67) چه بگویم؟ بگو :

« قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَیْءٍ حَتَّىَ تُقِیمُواْ التَّوْرَاةَ وَالإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْکُم مِّن رَّبِّکُمْ »(مائده 68) 

ای اهل کتاب شما بر هیچ اساس و بنیادی نیستید مگر اینکه تورات و انجیل و "ما انزل الیکم من ربک" که همان قرآن است را اجرا کنید."و لیزیدن کثیراً منهم ما انزل الیک من ربک طغیاناً و کفراً" ای پیامبر فکر نکنی بعد از اینکه تو اعلام نمودی و تبلیغ کردی، همه ی آنها امر تو را می پذیرند؛ چونکه خیلی از مسائلی که از طرف خدایت بر تو نازل شده است موجب ازدیاد طغیان و کفر آنها می شود."فلا تأس علی القوم الکافرین"پس تو هم به نسبت موضع قوم کافرین، متأسف مباش.

 حال به تفسیری که از آیه ی 67 می کنند دقت کنید. می گویند: « مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ » اعلام امامت علی بن ابیطالب است حال این تفسیر را به آیه ی68 تسری می دهیم: ای اهل کتاب، شما بر هیچ اساس و بنیادی نیستید مگر اینکه تورات و انجیل را اجرا کنید و به دنبال امامت علی بن ابیطالب باشید. و خیلی از آنها (اهل کتاب) ولایت علی بن ابیطالب باعث ازدیاد طغیان و کفرشان می شود.


 نکته ای در مورد شان نزول:در این مورد و موارد دیگر اشاره به شأن نزول آیه می کنند. لازم است نکاتی را راجع به شأن نزول برایتان بگویم. اول اینکه اکثریت قریب به اتفاق شأن نزولها دارای درجه ی صحت در اسناد حدیثی نیستند. دوم اینکه اگر قرار باشد ما قرآن را ببندیم و با استفاده از شأن نزول از آن آگاهی یابیم و تا شأن نزولی نباشد که معنی آیه ای را برایمان روشن کند؛قرآن برایمان قابل فهم نباشد،پس در واقع باید خداوند هم وعده ی حفظ این کتاب را داده باشد و هم وعده ی حفظ آن شأن نزولها را.بنابراین اگر سیوطی یا فلان عالم شیعی نمی بود که شأن نزولها را برای ما جمع آوری و مکتوب کند؛ در واقع باید امروزه قرآن قابل فهم نمی بود.حال فرض کنید من در جائی هستم که یک جلد قرآن به همراه دارم اما کتاب شأن نزولهای سیوطی را به همراه ندارم،آیا محکوم به فهم نکردن قرآن هستم؟.آخر کی فهم قرآن متکی بر شأن نزولهاست؟ شأن نزولهائی که برای فهم قرآن مفید است از خود قرآن فهم می گردد.


اول تا آخر سوره مائده را خوب بخوانید متوجه نحوه ی بیان و حال و هوای بحث و مطالبی که می گوید می شوید و آنگاه متوجه می شوید که این سوره درچه جوی نازل شده است و چه شرایطی فراهم بوده که این دستورات آمده است. مضمون این سوره عبارت است از: بحث اهل کتاب و مدینه و آیه های طولانی و جدل و نزاع با اهل کتاب و نفی اینکه شما هیچ اساس و بنیادی ندارید و اعلام اینکه شما ظالم و فاسق هستید و از مسیر ما انزل الله خارج شده اید. این مطالب خیلی مهم هستند که باید از طرف پیامبر به تمام امتش ابلاغ شود. حال اگر پیامبر به خاطر بعضی مصلحت ها آنرا به تأخیر انداخته است خداوند روی به او می نماید: که تو حق نداری اعلام موضعِ حق را در این زمینه، به تأخیر اندازی، تو باید برنامه ی حق را اجرا کنی و هر چه پیش آید تو مسئول عواقب آن نخواهی بود:« بلغ مَا أُنزِلَ إِلَیْکَ مِن رَّبِّکَ چه بگویم؟:« قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَیْءٍ ». بلغ این است.قاطعانه ترین دلیل هم همان است که بین این دو جمله واو عطف وجود ندارد اگر وجود داشت می شد گفت: آنچه نازل شده است را بگو و به اهل کتاب هم بگو

.
به عبارت ساده تر می گوید: تبلیغ کن بگو « یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَیْءٍ ».